Nöroşirürji diğer bir deyişle beyin ve sinir hastalıkları, beyin ve omurilik dokusundan kaynaklanan ya da bu dokulara baskı yapan tümörlerin tedavisinin yanı sıra bel ve boyun fıtığı başta olmak üzere, kafa ve omurilik yaralanmaları, beyin damar tıkanıklıkları ve beyin kanamaları, beyni ve omuriliği besleyen damarlarda oluşan anevrizma yani baloncuklaşma gibi hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgilenen bilim dalıdır.
Boyun damarlarında oluşan daralmalar ve yeni doğanlarda sinir sistemi oluşumu esnasında gelişen hastalıklar, ilaç tedavisine cevap vermeyen epilepsi, seçilmiş Parkinson vakaları gibi pek çok hayati fonksiyonu etkileyen hastalıklara cerrahi yöntemler ile müdahale eden bölümdür. Nöron ve şirürji kelimelerinden türetilen nöroşirürjinin sözlük anlamı ‘sinir sistemi yaralarını iyi edendir’. Beyin ve sinir hastalıkları kliniğinde hem yetişkin hem de çocuk hasta gruplarında görülen hastalıkların tanı ve tedavisi yapılır. Cerrahi ve mikro cerrahi işlem sırasında pek çok ileri teknoloji cihaz kullanılmaktadır. Nöroloji, nöroradyoloji, nöroanestezi bölümleri ile birlikte çalışılarak gerekli tanı ve tedavi yöntemlerinin uygulandığı nöroşirürji bilim dalıdır.
- Beyin Damar Hastalıkları
- Beyin ve Omurilik Tümörleri
- Omurga Hastalıkları
- Çocukluk Çağı Beyin ve Sinir Hastalıkları (Pediatrik Nöroşirürji)
- Travmalar (Darp veya kaza sonucu beyin yaralanması)
- Fonksiyonel Hastalıkların Tedavisi
Beyin Damar Hastalıkları
Beyin damar hastalıklarının tedavisi için endovasküler yani girişimsel nöroradyoloji ve cerrahi (mikroşirürjikal) çalışma grubu bulunmaktadır. Tedavi metotları hastanın durumuna göre ayrı ayrı veya birlikte uygulanabilmektedir.
Beyin Damarı Anevrizmaları: Beyin damarlarında baloncuk şeklinde ortaya çıkan, kanama ile ani kötüleşme ve hayati kayıplara sebep olabilen beyin damar hastalığıdır.
Arterio-Venöz Malformasyon: Atar ve toplardamarların beyinde bir yumak şeklinde izlendiği, kanamaya eğilimli bir damar hastalığıdır.
Karotis Stenozu: Şah damarının boyun veya beyin içerisindeki kısımlarının daralması ve tıkanmasıdır. Pıhtı oluşumu ile inme (felç) ortaya çıkar ve tedavinin saatler içerisinde yapılası gerekir.
Beyin Kanamaları: Beyin zarları veya beyin dokusu içerisine kan sızması durumudur.
Beyin Damar Tıkanıklığı: Beyin damarı tıkanıklığına bağlı olarak beyne giden kan akımının aniden kesintiye uğramasıdır. Bu tablo inme ya da felç olarak bilinmektedir ve hızla tedavi edilmelidir. Tıkanan damarın endovasküler yöntemlerle açılması, mikrocerrahi ile yeniden beyin kanlanmasının sağlanması ya da sıkışan beyin dokusunun rahatlatılması mümkün olabilmektedir.
Beyin ve Omurilik Tümörleri
Hem erişkinlerde hem de çocukluk çağı beyin ve sinir tümörlerinde mikrocerrahi ve endoskopik tekniklerle cerrahi girişim uygulanmaktadır. Hastalar beyin ve sinir cerrahı, radyasyon onkoloğu, tıbbi onkolog ve nöroradyologdan oluşan konsey tarafından değerlendirilir. Bazı tümörlerde uzun dönemli kemoterapi (ilaç tedavisi) ve/veya radyoterapi (ışın tedavisi) planlaması yapılır. Özellikle hipofiz tümörleri başta olmak üzere kafa kaidesi tümörlerinde de ameliyatlar cerrahi ekip içinde yer alan KBB uzmanının katılımı ile gerçekleştirilir.
Omurga Hastalıkları
Omurganın; kaza ve yaralanmalar gibi travmatik, omurilik kanalı daralması ve belde kayma gibi yaşlılık süreci ortaya çıkan ayrıca doğumsal hastalıklarında cerrahi girişim uygulanır. Bunun yanı sıra; bel ve boyun fıtığı gibi hastalıklar beyin ve sinir cerrahları tarafından tedavi edilir. Bel fıtığı, boyun fıtığı ve omurgaya yapılan sağlamlaştırma (enstrumentasyon) ameliyatlarının mikroşirürjikal ve endoskopik cerrahi yöntemlerle uygulandığı “Minimally invasive spine center”da ayrıca rehabilitasyon hizmetleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü ile birlikte planlanır. Minimal invaziv ağrı girişimleri yani ağrı için uygulanan ameliyat dışı girişimsel tedaviler de bu disiplin içerisinde sürdürülür.
Çocukluk Çağı Beyin ve Sinir Hastalıkları (Pediatrik Nöroşirürji)
Doğumsal ve sonradan kazanılan kafa ve omurga hastalıklarına cerrahi girişim uygulanır. Bunlar arasında tümörler, damar hastalıkları, kafa içinde beyin suyu toplanması olarak tanımlanan hidrosefali ve özellikle yenidoğan döneminde daha sık karşılaşılan “spinal disrafizm” yani bel açıklığı ağırlıklı olarak sayılabilir.
Travmalar (Darp veya kaza sonucu beyin yaralanması)
Kafa travması olan hastalara vakit kaybedilmeden acil girişimler uygulanmaktadır. Hastalar yoğun bakım ünitesi ile birlikte tedavi edilirler. Ayrıca eş zamanlı olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarına yönlendirilirler. Amaç hayati riskin ortadan kaldırılması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesidir. Çeşitli kazalara bağlı olarak gelişebilen her türlü travmanın (kafa travması, omurga travması vs.) hızlı tanı, teşhis ve bakımı acil servis ve yoğun bakım ünitesi ile birlikte 24 saat boyunca koordineli çalışan beyin, omurilik ve sinir cerrahisi ekibi tarafından gerçekleştirilebilmektedir.
Fonksiyonel Hastalıkların Tedavisi
Parkinson ve benzeri istemsiz hareket bozuklukları gibi yaşam kalitesini düşüren hastalıklarda, özellikle beyin pili uygulaması yapılır. Doğumsal nedenlerle ya da ağır kafa travması sonucu sonradan ortaya çıkan spastisitenin tedavisi “selektif dorsal rizotomi” ya da “baklofen pompası yerleştirilmesi” ameliyatları ile gerçekleştirilir. İlaç tedavisi ile başarı sağlanamayan epilepsi yani sara hastalığı durumlarında epilepsi cerrahisi ameliyatları planlanır. Tüm fonksiyonel hastalıklar için cerrahi tedavinin gerekliliği ya da faydalı olup olmayacağı konusunda nörolog, psikiyatrist ve fizik tedavi uzmanlarının katılımı ile oluşturulmuş olan çalışma grubu gerekli değerlendirmeleri yaparak karar verir.
İleri teknoloji sistemler sayesinde ameliyat riskleri minimuma iniyor
Nöronavigasyon: Beyin, omurilik ve sinir cerrahisinde ameliyatlar 3 boyutlu görüntüleme imkanı sağlayan nöronavigasyon sistemi ile yapılmaktadır. Bu yöntem beyin tümörleri, beyin tümör biyopsisi, omurga ve omurilik cerrahisi ile Parkinson cerrahisinde kullanılmaktadır. Bu sistem içerisinde hastanın ameliyat öncesi veya ameliyat esnasında alınan görüntülerinin, cerrahi sırasında kullanılmasına “nöronavigasyon” adı verilir. Bu yöntemde, ameliyat öncesinde hastanın MR’ı çekilir ve nöronavigasyon cihazına aktarılır. Hastanın MR’ından elde edilen anatomik ya da fizyolojik görüntü ameliyat esnasında kullanılabilir. Böylece ameliyat esnasında gerçek zamanlı nöronavigasyonla hastanın beynindeki ya da omuriliğindeki çeşitli risk bölgeleri görülebilir ve ona göre planlama yapılır. Beyin ve omurgada hedeflenen alana yüksek doğruluk derecesiyle yaklaşım sağlayan bu teknoloji, operasyon sırasında sağlıklı dokuda oluşabilecek zararı en aza indirmektedir.
Nöromonitorizasyon: Beynin hassas bölgesine yerleşmiş tümörlerde, anevrizma veya AVM cerrahisinde, omurilik tümörlerinde ve skolyoz gibi hassas omurga cerrahisinde nöroloji doktoru tarafından hasta uyutulduktan sonra ameliyat öncesi hastanın yüzüne, kol ve bacaklarına yerleştirilen elektrotlardan ameliyat boyunca sinyal alınır. Sinyalde düşme olduğunda hassas bölgede olduğu uyarısı verilerek cerrah bilgilendirilir. Bu sayede ameliyat sonrasında oluşabilecek yüz, kol ya da bacak felci riski büyük oranda azaltılır.
İntraoperatif ultrasonografi: Ameliyat esnasında radyoloji uzman doktoru tarafından ultrason cihazı kullanılarak beyin veya omurilik tümörünün yeri ve ne kadar çıkartıldığı kontrol edilir. Özellikle beyin ve omurilik dokusundan zor ayırt edilen tümörlerin tamamının çıkmasına olanak sağlar.
Endoskopi: Özellikle hipofiz, ventrikül içi tümörleri ve hidrosefali ameliyatlarında yol olarak dar koridorların kullanıldığı alanlarda küçük bir bölgeden geniş görüş açısı sağlar. Bunun yanı sıra bel fıtığı gibi sık görülen omurga problemlerinde mikrocerrahiye alternatif tedavi seçeneğidir.
Gliolan Boyama Tekniği: Hastaya ameliyat öncesi tümörün farklı renkte gözükmesini sağlayan gliolan maddesi içirilir. Ameliyatta cerrahi mikroskobun özel filtresi ile normal beyin dokusuyla tümör dokusu farklı renklerde görülür. Bu yöntemle normal beyin dokusu hasarı en aza inerken, tümör çıkarımı maksimum seviyede olmakta, hastanın nörolojik kayıpla çıkma riski azalmaktadır.
Uyanık kraniotomi: Konuşma merkezi veya “motor alan” adı verilen kol ve bacak hareketlerinden sorumlu bölge tümörlerinin, hassas cerrahisinde hasta uyanık tutularak ameliyat edilmektedir. Bu sayede kişinin konuşma ve kol-bacak hareketleri ameliyat esnasında kontrol edilerek hasar oluşması engellenir. Bu yöntem ile ameliyat başarısı artmaktadır.
İntraoperatif BT (O-Arm): Ameliyat sırasında bilgisayarlı tomografi çekilip, ameliyatta gelinen durum görüntülenebilmektedir. Özellikle omurga vidalama ameliyatlarında kullanılır. 3 boyutlu tomografi görüntüsü alabilen O- Arm teknolojisiyle gerçekleştirilen vidalama ameliyatlarında hata payının kalmadığı görülmektedir. Ameliyatın her aşamasında cerraha kritik bilgi verir, hastalığın tekrarlanma riski sıfırlanmış olur. Hasta bu sayede daha az radyasyona maruz kalır. Yöntem ameliyatın daha küçük kesilerle yapılmasına olanak verir. Bu avantajlarının yanı sıra enfeksiyon riskinin azalmasını sağlar.