Kemik Kanseri Nedir?
Kemik dokusu, vücudu oluşturan diğer dokular gibi yaşayan, dinamik ve sürekli değişim halinde olan bir yapıya sahiptir. Kemik dokusunda yer alan farklı kökenlere ve biyolojik özelliklere sahip hücrelerin çeşitli nedenlerle kontrolsüz bir şekilde çoğalmaları sonucunda tümör dokuları ortaya çıkabilir. Kemik dokusu iyi kanlandığı ve çevre dokularla yakın ilişkide olduğu için yayılım ve metastaz görülebilir. Bu nedenle, erken dönemde tanı konması ve tedaviye başvurulması oldukça önemlidir. Kemik kanserleri, dokuda yer alan hücrelerden köken alma durumlarına göre ayrıldığı türler aşağıda listelenmiştir.
- Multipl Myeloma: Esasen kemik dokunun içinde yer alan kemik iliğindeki kan öncülü hücrelerden köken alan multipl myeloma türünde, kemik içinde organize olabilen tümör dokuları gelişebilir. Kemik doku içinde en sık görülen multipl myeloma, çeşitli özellikleri nedeniyle kemik dokuda yıkıma yol açtığı gibi, başta böbrek fonksiyonları olmak üzere vücut fizyolojisinde de sorunlara neden olabilir. Özellikle ileri yaşta sık görülür.
- Osteosarkoma: Kemik dokuyu oluşturan hücrelerden köken alan kanserler arasında en sık görülen tür osteosarkom türüdür. Özellikle genç yaştaki hastalarda kol ve bacak kemikleri gibi uzun kemiklerinin uç kısmında yer alan, metafiz adı verilen bölgeden köken alır.
- Kondrosarkoma: Kemik doku ile kıkırdak dokunun özelliklerini gösterebilen ve uzun kemiklerin kıkırdak bölgelerinden kaynaklanan kondrosarkomlar genellikle ileri yaşlarda gözlemlenen ve gövdeye yakın kemiklerden köken alan agresif bir kanser türüdür.
- Ewing Sarkoma: Kemik dokuda yer alan öncül hücrelerden kaynaklanan özel bir alt tür olan Ewing sarkomu, kemiklerin diafiz adı verilen uzun gövdelerinde görülebilen ve genç yaştaki hastalarda daha sık rastlanan bir kemik kanseri çeşididir.
Kemik Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?
Kanser tanısının kesin olarak konulabilmesi için tümör dokusundan patolojik örnekleme yapılması gerekir. Bunun dışında çeşitli yöntemlerle kanserin başka dokulardaki yaygınlığına yönelik görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir. Kemik kanserinin tanı ve takibinde sıklıkla kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:
Radyografi: X ışını ile doğrudan röntgen çekilmesi sıklıkla ilk başvurulan yöntemdir. Bu sayede kemik yerleşimli tümör kitlesi tespit edilebilir ve daha ileri tetkikler planlanabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kemik tümörünün çevre dokularla ilişkisi, yaygınlığı, uzak metastazların varlığı gibi özelliklerin değerlendirilmesinde BT veya MR görüntülemelerinden yararlanılır.
Kemik Taraması ve Sintigrafik Yöntemler: Vücuttaki tüm kemik kitlesinin taranması esasına dayanan yöntemlerde hem kemiklerde gerçekleşen metastatik lezyonların hem de kemik kanserinin yaygınlığı değerlendirilebilir.
PET-BT: Özellikle metastatik olarak kabul edilen kanserlerin vücuttaki yaygınlığının değerlendirilmesinde kullanılan değerli bir tetkiktir.
Kemik Kanserinin Tedavisinde Neler Yapılır?
Kemik kanserinin tedavisinde kanserin türü, anatomik lokalizasyonu, yaygınlığı, boyutu, uzak metastazın varlığı gibi farklı parametrelerin değerlendirilmesi gerekir. Bu anlamda tedavi planı disiplinlerarası bir yaklaşımla belirlenir ve aşağıda ifade edilen yöntemler eş zamanlı veya tek başına uygulanabilir:
Cerrahi: Tümörün cerrahi olarak çıkarılmaya müsait olduğu uygun lokalizasyon ve boyutta olduğu hallerde ameliyatla kitlenin uzaklaştırılması temel yaklaşımdır.
Kemoterapi: Kemik kanserinin türüne ve patolojik özelliklerine göre medikal onkoloji birimi tarafından belirlenen rejimlerde farklı kemoterapiler hastalara verilebilir.
Radyoterapi: Kemik dokusu radyasyona duyarlı ve radyasyonu tutan bir özelliğe sahip olduğundan, tedavide radyoterapi uygulanabilir. Radyoterapi kemoterapi ile birlikte cerrahi öncesinde, sonrasında veya tek başına uygulanabilir.
Akıllı İlaç Uygulamaları: Kemik kanseri hücrelerinin patolojik incelemesinde tespit edilen belirli biyokimyasal belirteçlere duyarlı özel ilaçlar hastalarda başarı ile uygulanabilmektedir. Özellikle son yıllarda buna yönelik araştırmalar hız kazanmakta ve hastanelerde daha yaygın kullanılmaktadır.